Cyberprzemoc - poradnik dla rodziców

Cyberprzemoc

WŁĄCZ BLOKADĘ NA NĘKANIE

PORADNIK DLA RODZICÓW

WSTĘP

W obecnych czasach dzieci funkcjonują online już na bardzo wczesnym etapie swojego życia. Z tego powodu są nazywane internetowym pokoleniem. Nieograniczony dostęp do sieci to przede wszystkim wielka szansa, ale też równie duże zagrożenie. Już ponad 60% dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6,5 lat używa urządzeń mobilnych takich jak tablet czy smartfon, w tym 25% codziennie. Co czwarte dziecko w tym wieku aktywnie korzysta z Internetu przeglądając strony www lub wyszukując treści, np. filmiki bądź aplikacje. Niestety, często dzieje się to bez nadzoru rodziców, opiekunów, nauczycieli. Jeszcze bardziej zanurzone w wirtualnej rzeczywistości i pozbawione czujnego oka dorosłych są nastolatki. Technologia mobilna sprawia, że młodzi ludzie bez naszej wiedzy mogą być online w każdym miejscu i o każdej porze. Przeciętny nastolatek spędza w Internecie ponad cztery godziny dziennie, a prawie 8% młodzieży korzysta z niego nawet w nocy, czasami aż do godzin porannych. Współczesne nastolatki masowo używają też portali społecznościowych. Do posiadania profili w takich serwisach jak Facebook, Snapchat czy Instagram przyznaje się ponad 90% młodych ludzi. Media społecznościowe są dla młodzieży przede wszystkim narzędziem komunikacji, podtrzymywania kontaktów towarzyskich i rozrywki.

Niemal nieustanne przebywanie w wirtualnym świecie sprawia, że przenoszą się tam także tradycyjne zjawiska i problemy. Jednym z nich jest przemoc, która przybiera coraz bardziej wyszukane formy, a co gorsze: jest przez dorosłych trudniej dostrzegana. Obrażanie na portalach społecznościowych, nękanie SMS-ami, publikowanie ośmieszających zdjęć to tylko niektóre przykłady nowego, coraz powszechniej występującego zjawiska: agresji w sieci. Wyniki badań pokazują, że doświadcza jej już ponad połowa dzieci w Polsce. Dlatego pamiętaj: tak jak od początku chronisz małe dziecko przed upadkami, przed kłótniami z rówieśnikami na podwórku lub w piaskownicy, tak samo musisz go strzec w wirtualnej rzeczywistości. Tym bardziej, że dla naszych pociech bycie offline i online to jedno i to samo życie.

CZYM JEST CYBERPRZEMOC? Cyberprzemoc to przemoc z użyciem urządzeń elektronicznych, najczęściej telefonu bądź komputera. Bywa określana także jako cyberbullying, nękanie, dręczenie, prześladowanie w Internecie. Niezależnie od określenia, jej celem zawsze jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Cyberprzemoc to – podobnie jak przemoc tradycyjna – regularne, podejmowane z premedytacją działanie wobec słabszego, który nie może się bronić. Zjawisko elektronicznej agresji może przybierać różne formy: od wysłania obraźliwego SMS-a czy e-maila do koleżanki, aż po założenie komuś fałszywego konta na portalu społecznościowym.

NAJCZĘSTSZE FORMY CYBERPRZEMOCY: agresja słowna, np. wyzywanie na czatach internetowych, zamieszczanie komentarzy na forum internetowym w celu ośmieszenia, sprawienia przykrości lub wystraszenia innej osoby; upublicznianie upokarzających, przerobionych zdjęć i filmów; zamieszczanie przykrych komentarzy na profilach innych osób w portalach społecznościowych; włamanie na konto i podszywanie się pod kogoś w celu zamieszczania w jego imieniu obraźliwych postów i zdjęć na profilach innych użytkowników; szantażowanie; ujawnianie sekretów; wykluczanie z grona „znajomych” w Internecie; celowe ignorowanie czyjejś działalności w sieci.

Akty cyberprzemocy mają najczęściej miejsce w mediach społecznościowych, w komunikatorach lub w grach online, czyli tam, gdzie nasze dzieci spędzają najwięcej czasu. Do realizacji agresywnych działań sprawcy wykorzystują także pocztę elektroniczną, czaty, strony internetowe, blogi, grupy dyskusyjne, serwisy SMS i MMS. Internetowa przemoc to najczęściej agresja pomiędzy rówieśnikami. Sprawcy są często znajomymi z klasy lub szkoły, choć zdarza się, że agresorem może być także osoba zupełnie nieznana, spotkana np. na forum internetowym lub w grze online.

NASTOLATKI NAJCZĘŚCIEJ DOŚWIADCZAJĄ AGRESJI W SIECI ZE WZGLĘDU NA:

- poglądy (14,9%)

- wygląd (13,5%)

- upodobania (11,6%)

- narodowość (8,1%)

- ubiór (8,0%)

- orientacja seksualna (4,6%)

- religia (4,5%) kolor skóry (4,3%)

- płeć (4,2%)

- zła sytuacja finansowa (3,8%)

CYBERPRZEMOC W LICZBACH Agresja w sieci jest już niemal zjawiskiem powszechnym. Ponad połowa młodych użytkowników Internetu przyznaje, że spotkała się z różnymi przejawami internetowej przemocy zarówno wobec swoich kolegów i koleżanek, jak i osób nieznajomych. Co trzeci nastolatek takiej przemocy doświadczył osobiście – był wyzywany w Internecie, poniżany, ośmieszany lub straszony. Prawie 13% uczniów zgłaszało kradzież tożsamości i wykorzystywania ich konta e-mailowego lub profilu na portalu społecznościowym do realizacji agresywnych działań wobec innych osób. Rodzice nie zdają sobie sprawy ze skali cyberprzemocy. Tylko 15,8% rodziców wie, że ich dziecko doświadczyło przemocy słownej w Internecie. Tymczasem aż 48,8% nastolatków twierdzi, że było ofiarą agresji słownej w sieci.

CYBERPRZEMOC A „TRADYCYJNA” PRZEMOC RÓWIEŚNICZA Cyberprzemoc przypomina przemoc znaną ze szkolnego korytarza. Często zresztą jest po prostu przedłużeniem konfliktów przeniesionych do sieci ze środowiska rówieśniczego, mających miejsce w szkole lub klasie. Badania pokazują, że w cyberprzemoc angażują się zwykle te same dzieci, które są też sprawcami tradycyjnej przemocy, a większość ofiar cyberbullyingu to także ofiary tradycyjnej agresji rówieśniczej. Podobnie jak przemoc w świecie realnym, nękanie w Internecie obejmuje powtarzające się akty agresji, które trwają długo, nasilają się z czasem i realizowane są z intencją wyrządzenia krzywdy drugiej osobie. Jednak w przeciwieństwie do tradycyjnej, internetowa przemoc charakteryzuje się dodatkowymi cechami, które sprawiają, że zapobieganie jej jest o wiele trudniejsze niż w przypadku agresji spotykanej w klasie lub w szkole.

DUŻY ZASIĘG - O ile kiedyś „tradycyjna” przemoc odbywała się w stosunkowo niedużej grupie, np. w klasie, szkole lub na podwórku, przez co informacje (plotki, obmowa, pomówienia, itp.) trafiały najwyżej do kilku osób i żyły stosunkowo krótko, to cyberprzemoc ma szansę dotrzeć do ogromnej publiczności, a żywot plotki upowszechnianej za pośrednictwem Internetu może być bardzo długi. SZYBKIE ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW- Akty cyberprzemocy mogą być rejestrowane, utrwalane oraz w łatwy i szybki sposób udostępniane szerokiemu gronu odbiorców, co sprawia, że dużo trudniej jest powstrzymać rozprzestrzenianie się krzywdzących materiałów.

ANONIMOWOŚĆ SPRAWCY - Internet zapewnia wysoką anonimowość sprawcom przemocy. Ofiary mogą więc nawet nie wiedzieć, kto wyrządza im krzywdę, a tym samym mają mniejszą możliwość obrony. Poczucie anonimowości znacznie ośmiela sprawców, którzy spodziewając się, że nie poniosą odpowiedzialności za swoje czyny, podejmują działania, na jakie być może nie odważyliby się w sytuacji „twarzą w twarz”.

NIEOGRANICZONA MOŻLIWOŚĆ NĘKANIA- Ofiary cyberprzemocy są stale narażone na atak, niezależnie od miejsca czy pory dnia lub nocy. Dom rodzinny nie jest już miejscem, w którym można po lekcjach schować się przed agresorem.

BRAK KONTROLI DOROSŁYCH - Działania przemocowe odbywają się w przestrzeni Internetu, poza zasięgiem wzroku rodziców i nauczycieli, przez co są często bardzo trudne do zaobserwowania przez dorosłych.

KONSEKWENCJE CYBERPRZEMOCY

Skutki cyberprzemocy bywają bardzo bolesne dla osób, które stały się obiektem ataków – ofiary mają znacznie bardziej ograniczoną możliwość obrony, a wyrządzone szkody często trudno odwrócić. Konsekwencje doświadczenia prześladowania w sieci mogą być różne, w zależności od powagi aktu agresji. Jeśli dziecko otrzyma nieprzyjemny e-mail od kogoś nieznajomego, to skutki będą raczej niewielkie – wystarczy wykasować wiadomość i zapomnieć o całej sprawie. Wiele aktów agresji w Internecie to właśnie takie jednorazowe sytuacje, z którymi większość młodych ludzi potrafi sobie skutecznie radzić. Co innego, jeśli sprawcami są osoby ważne dla dziecka – takie, z którymi jest w ciągłym kontakcie, a akty cyberprzemocy są długotrwałe i dochodzi do nich tradycyjna agresja. W takiej sytuacji skutki mogą być bardzo poważne, a konsekwencje trwać aż do dorosłości. Dzieci doświadczające cyberprzemocy przeżywają bardzo trudne emocje. Mogą czuć się osaczone, osamotnione i bezsilne. Często są przekonane, że nic nie da się zrobić z sytuacją, w której się znalazły. Obawiają się, że kompromitujące materiały mogą dotrzeć do bardzo dużej grupy osób, przez co przeżywają poniżenie, upokorzenie, lęk, rozpacz, smutek. Niekiedy mogą wstydzić się i mieć poczucie winy, że nie potrafiły same sobie poradzić. Wiele z nich mówi, że chciałoby „cofnąć czas”. Długie pozostawanie w sytuacji przemocy wpływa na sposób myślenia o sobie i innych, na relacje z otoczeniem. Ofiary przemocy częściej niż ich rówieśnicy doświadczają problemów w kontaktach z innymi ludźmi, mają zaniżone poczucie własnej wartości, zaczynają mieć kłopoty z nauką, pojawiają się u nich problemy psychologiczne, a także zdrowotne – bóle głowy, brzucha, problemy ze snem, itp. W skrajnych przypadkach u prześladowanych dzieci mogą pojawić się myśli oraz próby samobójcze. Skutki doświadczania cyberprzemocy zostają z dziećmi na długo. Badania losów dzieci i ich drogi życiowej wskazują, że nawet w dorosłym życiu, długo po opuszczeniu szkoły, ofiary przemocy nadal zmagają się z problemami psychosomatycznymi, depresją, lękiem, obniżonym poczuciem wartości. Długofalowe konsekwencje cyberprzemocy ponoszą także jej sprawcy: utrwalają się u nich zachowania agresywne, obniża się poczucie odpowiedzialności za własne działania, może nasilać się skłonność do zachowań aspołecznych w przyszłości. Częstsze zaburzenia somatyczne, bóle głowy, brzucha, problemy ze snem. Trudności w nawiązywaniu kontaktów, izolowanie się. Łatwe wchodzenie w konflikty z prawem. Obniżenie poczucia odpowiedzialności za własne działania.

CO MOGĘ ZROBIĆ, ABY MOJE DZIECKO NIE DOŚWIADCZYŁO CYBERPRZEMOCY? O cyberprzemocy, podobnie jak o innych zagrożeniach wynikających z korzystania z Internetu, warto rozmawiać z dziećmi zanim jeszcze ich doświadczą. Trzeba uczyć je, jak poruszać się w wirtualnym świecie, aby nie narażać się na niebezpieczeństwo. Oto kilka porad, które pomogą ci uchronić twoje dziecko przed cyberprzemocą:

- Rozmawiaj z dzieckiem o zjawiskach, które mają miejsce w Internecie.

- Sprawdź, co twoje dziecko wie o cyberprzemocy i czy zna sposoby reagowania w sytuacji, gdy ktoś jest nękany online.

- Umów się z dzieckiem, że jeśli przydarzy się coś, co je zaniepokoi lub zdenerwuje, może do ciebie ze wszystkim się zwrócić.

- Zapewnij, że jeśli ktoś dokucza mu w sieci, wystarczy, że cię o tym powiadomi, a ty postarasz się mu pomóc.

- Rozmawiaj z dzieckiem o zasadach ochrony prywatności w Internecie.

- Uświadom mu, jakie zagrożenia wiążą się z nadmiernym publikowaniem informacji o sobie, zamieszczaniem swoich zdjęć i filmów w sieci, dzieleniem się na portalach społecznościowych swoimi myślami i przeżywanymi uczuciami.

- Porozmawiajcie o tym, w jaki sposób niektórzy internauci mogą wykorzystać takie informacje.

- Uczul dziecko, że wszystko, co opublikuje w sieci może zostać skopiowane i rozpowszechnione niekoniecznie w taki sposób, w jaki byśmy chcieli. Jeśli zdecyduje się na publikowanie swoich zdjęć, np. na portalach społecznościowych, doradź mu, aby w statusie prywatności zaznaczyło opcję, która umożliwi oglądanie ich tylko przez znajome osoby.

- Ustal z dzieckiem, jakie materiały może publikować w Internecie i z kim może się komunikować. Porozmawiaj o ustawieniach prywatności w różnych serwisach, z których korzysta twoje dziecko. Zadbaj, aby tylko znajomi mieli dostęp do jego profilu. Przypomnij dziecku, aby zawsze wylogowywało się z serwisu (portalu społecznościowego, poczty, komunikatora itp.) po zakończeniu sesji. W ten sposób zabezpieczy swoje konto przed niepowołanym dostępem innych osób. W przypadku młodszych dzieci, zainstaluj programy ochrony rodzicielskiej i antywirusowe na sprzęcie, z którego dziecko korzysta. Przede wszystkim interesuj się tym, co twoje dziecko robi w Internecie. Buduj wzajemne zaufanie, aby w sytuacji zagrożenia nie wahało się przyjść z tym do ciebie!

MOJE DZIECKO JEST NĘKANE W SIECI

Dzieci rzadko informują dorosłych o sytuacjach cyberprzemocy. Często wstydzą się przyznać, że są prześladowane. Boją się, że zostaną wyśmiane lub ich problemy zostaną zbagatelizowane przez rodziców i nauczycieli. Wiele z nich obawia się zemsty ze strony sprawców i pogorszenia sytuacji. Często nie zgłaszają problemu w obawie przed tym, że rodzice zabronią im korzystania z Internetu bądź zabiorą telefon. Dlatego ważne jest, żeby zachować czujność i zwracać uwagę na sygnały, które mogą wskazywać, że dziecko może być ofiarą internetowej przemocy.

POZNAJ ZACHOWANIA, KTÓRE POWINNY CIĘ ZANIEPOKOIĆ: Twoje dziecko zaczyna unikać szkoły, szuka wymówek, aby zostać w domu, wagaruje, choć do tej pory lubiło chodzić na lekcje. Unika kontaktów z kolegami/koleżankami lub przeciwnie – wdaje się w kłótnie lub bójki. Rezygnuje z ulubionych zajęć, hobby, które do tej pory sprawiały mu radość. Pojawiają się u niego zmiany nastroju i zachowania, przedłuża się obniżony nastrój.

Jest zaniepokojone, zdenerwowane, smutne lub rozzłoszczone, szczególnie po odebraniu SMS-a, przeczytaniu wiadomości na komunikatorze, gdy korzysta z Internetu itp. Szybko wygasza ekran komputera lub telefonu, gdy wchodzisz do jego pokoju. Wycofuje się z aktywności w sieci: przestaje używać komputera, zamyka konta w mediach społecznościowych, odcina się od znajomych z sieci, przestaje publikować posty na ulubionych stronach itp. Bądź odwrotnie – obsesyjnie sprawdza wiadomości w telefonie, e-maile, swoje profile na portalach społecznościowych. Unika rozmów na temat Internetu i swojej aktywności w sieci. Jeśli zauważysz u swojego dziecka kilka z wyżej wymienionych symptomów, przyjrzyj się sytuacji bardziej wnikliwie. Nie oceniaj pochopnie, czy to, czego doświadcza twoje dziecko, to już cyberprzemoc.

CO POWINIENEŚ ZROBIĆ?

1. REAGUJ WŁAŚCIWIE Doświadczanie cyberprzemocy może być bardzo bolesne dla dziecka. Od twojej reakcji zależy, czy uda się rozwiązać problem i wyjść z tej trudnej sytuacji. Na początek – nie wpadaj w panikę. Zachowaj spokój i zdrowy rozsądek. Dowiedz się, co dokładnie się stało. Wyjaśnij fakty. Pamiętaj, że twoje dziecko potrzebuje twojego wsparcia i logicznej oceny sytuacji. Nie obwiniaj dziecka o to, co je spotkało – to nie jego wina. Nawet jeśli zdarzyło mu się zachować nieodpowiedzialnie w sieci (np. zamieścić swoje zdjęcie, ujawnić intymne informacje itp.), nikt nie ma prawa wykorzystać tego do krzywdzenia go. Nie odcinaj dziecka od komputera i telefonu.

2. SZCZERZE POROZMAWIAJ Z DZIECKIEM • Zapewnij je, że dobrze zrobiło, mówiąc Ci o tym, co się stało. • Powiedz, że widzisz i rozumiesz, że mogło mu być trudno ujawnić sytuację, która go spotkała. • Powiedz, że nikt nie ma prawa go krzywdzić i nie powinno czuć się winne z powodu tego, co je spotkało. • Zapewnij je, że postarasz się mu pomóc i wspólnie zastanowicie się, jakie kroki powinniście podjąć w tej sytuacji. • Uzgodnij i omów z dzieckiem dokładny plan działania. • Bądź uważny na pozawerbalne przejawy uczuć dziecka: zażenowanie, skrępowanie, wstyd, lęk, przerażenie, smutek, poczucie winy.

3. PORADŹ DZIECKU, JAK SIĘ ZACHOWAĆ Porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak ma się zachować, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzić do eskalacji prześladowania. Powiedz mu, aby: • Nie utrzymywało kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadało na e-maile, telefony, nie pisało komentarzy w sieci itp. • Nie kasowało dowodów: e-maili, SMS-ów, MMS-ów zdjęć, filmów, tylko ci je pokazało. • Zastanowiło się nad zmianą swoich danych kontaktowych w komunikatorach, zmianą adresu e-mail, numeru telefonu komórkowego itp. • Zmieniło ustawienia komunikatora tak, żeby nikt spoza listy kontaktów nie mógł się z nim komunikować.

4. ZABEZPIECZ DOWODY CYBERPRZEMOCY Pomóż dziecku zabezpieczyć dowody cyberprzemocy. DOWODAMI MOGĄ BYĆ: e-maile, SMS-y i MMS-y, wpisy na stronach internetowych, komentarze do wpisów lub do zdjęć w serwisach społecznościowych, na blogach, w fotogaleriach itp., zdjęcia, grafiki, treści rozmów prowadzonych przy użyciu komunikatorów lub czatów.

5. ZGŁOŚ NARUSZENIE REGULAMINU DO ADMINISTRATORA SERWISU Osoba poszkodowana lub świadek przemocy może zgłosić do administratora serwisu naruszenie regulaminu i zażądać interwencji – zablokowania konta agresora, usunięcia szkodliwych treści. Niektóre serwisy posiadają rozbudowany system wsparcia dla użytkowników i zgłaszania nadużyć: Centrum Pomocy Facebooka https://pl-pl.facebook.com/help/ Centrum Pomocy Google https://support.google.com/ Centrum Pomocy YouTube https://support.google.com/youtube/ Twitter https://help.twitter.com/pl/rules-and-policies/twitter-rules Instagram https://help.instagram.com/154475974694511/

6. KROK SZÓSTY: POROZMAWIAJ ZE SPRAWCĄ Jeżeli wiesz, kto stoi za cyberprzemocą wobec twojego dziecka (np. jest to koleżanka lub kolega ze szkoły czy osiedla), porozmawiaj ze sprawcą i/lub z jego rodzicami. Po pierwsze, da ci to szansę na ustalenie okoliczności zdarzenia, poznanie motywów działania sprawcy oraz na znalezienie rozwiązania konfliktowej sytuacji. Po drugie – współpraca ze sprawcą cyberprzemocy pozwoli na najszybsze usunięcie z sieci szkodliwych materiałów, które tam zamieścił. Niekiedy taka prosta interwencja może okazać się wystarczająca.

7. KROK SIÓDMY: PODEJMIJ WSPÓŁPRACĘ ZE SZKOŁĄ Gdy podejrzewasz, że sprawcą przemocy jest uczeń z klasy lub szkoły twojego dziecka, rozważ nawiązanie współpracy z dyrekcją lub nauczycielami. Poinformuj wychowawcę klasy lub pedagoga szkolnego o tym, czego doświadcza twoje dziecko. Wspólnie możecie podjąć działania, które pomogą rozwiązać trudną sytuację i być może uchronią twoje i inne dzieci przed podobnymi zdarzeniami w przyszłości.

8. ZGŁOŚ SPRAWĘ POLICJI Większość przypadków cyberprzemocy nie wymaga powiadamiania policji czy sądu i może być rozwiązywana przy użyciu dostępnych rodzicom i nauczycielom środków wychowawczych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy sprawca jest znany dziecku i jest nim kolega/koleżanka ze szkoły. W skrajnych przypadkach, jeśli uważasz, że wobec twojego dziecka dopuszczono się przestępstwa lub zagrożone było jego bezpieczeństwo, nie wahaj się i poinformuj policję.

9. CYBERPRZEMOC A PRAWO Niektóre akty internetowej agresji naruszają obecnie obowiązujące prawo (są uznawane za przestępstwo lub wykroczenie) i mogą zostać zgłoszone na policję, do prokuratury lub do sądu. Są to: zniesławienie lub zniewaga, naruszenie wizerunku, stalking, podszywanie się pod kogoś, groźby, włamania. W przypadku tych przestępstw/wykroczeń ściganie sprawcy cyberprzemocy następuje po złożeniu wniosku przez osobę pokrzywdzoną.

10. Pamiętaj! W przypadku cyberprzemocy w stosunku do dzieci, czyli osób poniżej 18 roku życia, wszystkie działania prawne realizują rodzice lub opiekunowie prawni.

GDZIE MOGĘ SZUKAĆ POMOCY? Na stronach internetowych tych instytucji znajdziesz informacje i wskazówki, które podpowiedzą ci, jak rozwiązać problem cyberprzemocy. Możesz również skorzystać ze wsparcia i porad pracujących tam specjalistów, dzwoniąc na infolinię, korzystając z czatu lub wysyłając e-mail. Z takiej pomocy może także skorzystać twoje dziecko – dla dzieci prowadzone są specjalne strony internetowe i infolinie. 800 100 100 – TELEFON DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI Bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania przemocy, a także pomocy psychologicznej dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności, takie jak: agresja i przemoc w szkole, cyberprzemoc i zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, depresja i obniżony nastrój, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Linia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 12.00–15.00. Więcej informacji znajdziesz na stronie https://800100100.pl/ 116 111 – TELEFON ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Bezpłatny i anonimowy telefon dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Telefon dostępny jest codziennie od 12.00 do 2.00 w nocy. Dzieci i młodzież mogą także zarejestrować się na stronie internetowej i napisać wiadomość do konsultantów pełniących dyżur online. Więcej informacji znajdziesz na stronie w godzinach od 8.15 do 20.00. Więcej informacji na stronie https://brpd.gov. pl/telefon DYŻURNET.PL Zespół ekspertów NASK, działający jako punkt kontaktowy do zgłaszania nielegalnych treści w Internecie, szczególnie związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci. Zgłoszenia o potencjalnie nielegalnych treściach można przekazywać za pomocą formularza, na adres e-mailowy lub za pomocą infolinii 0 801 615 005. Szczegółowe informacje znajdziesz na stronie https://dyzurnet.pl/ https://116111.pl/ 800 12 12 12 – DZIECIĘCY TELEFON ZAUFANIA RZECZNIKA PRAW DZIECKA Bezpłatna działająca całodobowo telefoniczna linia interwencyjna dla dzieci i młodzieży. Osoby dorosłe mogą zgłaszać problemy dzieci lub rażące zaniedbania względem nich. Telefon jest czynny od poniedziałku do piątku.